एसियाको सानो मुलुक उत्तर कोरियाले तर्साउने क्षेप्यास्त्र कूटनीति प्रयोग गरे पनि अन्ततः शान्तिको बाटो समाएको छ । बेला बेलामा आणविक परीक्षण गरेर अमेरिका, दक्षिण कोरिया र जापानलाई तर्साउने गरे पनि मुलुकको हितका लागि शान्तिपूर्ण बाटोको विकल्प नभएको उसको ठम्याइँ छ । २६ वर्षको कलिलो उमेरमा सत्ता सम्हालेका किम जोड उनले यो एक दशकको अवधिमा आफ्नो आणविक शक्तिलाई पूर्णता दिएर पनि अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध सुधारमा महत्वपूर्ण उपलब्धि हासिल गरेका छन् ।
उनले विश्वको पहिलो शक्ति राष्ट्र अमेरिकाका तत्कालीन राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पसँग दुई–दुई पटक शिखर वार्ता गरे । साथै पहिलो पटक अमेरिकी राष्ट्रपतिले उत्तर कोरियाली भूमि टेक्न पुगे । तत्कालीन ट्रम्प र किमबीचको शिखर वार्तालाई विश्वले उच्च महत्व दियो । यो वार्तासँगै अमेरिका र उत्तर कोरियाबीचको तनावमा कमी आएको छ । अब थप वार्ता गरी अमेरिका र अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले लगाएको प्रतिबन्ध हटाउन पहल गर्नुपर्ने अवस्था छ ।
किमले प्रतिद्वन्द्व दक्षिण कोरियाका तत्कालीन राष्ट्रपति मुन जाय इनसँग वार्ता गरी सन् १९५० देखि ५३ सम्म भएको कोरियाली युद्ध र त्यसपछिको तनावलाई अन्त्य गर्ने प्रयास गरे । यो युद्ध प्राविधिक रुपमा टुंगिएको छैन, अहिलेसम्म शान्ति सम्झौता भएको छैन । त्यही भएर युद्धको विधिवत अन्त्य गर्ने विषयमा दुवै देशको उच्च नेतृत्व तहमा वार्ता हुनु र सहमतिको नजिकमा पुग्नु सुखद सन्देश हो ।
किमले छिमेकी चीन र रुससँगको सम्बन्धलाई उच्च महत्व दिएका छन् । चीनका राष्ट्रपति सी चिनफिङ र रुसका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनसँग शिखर वार्ता गरेका छन् । यसले युवा नेता किममा परिपक्वता आएको र मुलुकलाई भरपर्दो नेतृत्व दिन सफल भएको पुष्टि भएको छ ।
विश्वबाटै एक्ल्याइएको उत्तर कोरिया किम जोङ इलको निधनसँगै कसरी सम्हालिएला भन्ने चिन्ता सर्वत्र थियो । उनका २६ वर्षे छोरा किम जोङ उनले सत्ता सम्हाल्दा अपत्यारिलो लाग्ने अवस्था एक दशकमै नाटकीयरुपमा सम्हालिएको मात्रै छैन विश्वमै एउटा शक्तिका रुपमा चर्चामा छ । बाजे किम इल सुङ, छोरा किम जोङ इल र नाति किम जोङ उनका पालामा आइपुग्दा उत्तर कोरियाले धेरै उतारचढाव पार गरेको छ । कम्युनिस्ट शासन भए पनि उत्तर कोरिया अब क्रमशः खुलापन र नागरिक स्वतन्त्रताका लागि उदारवादमा जानुको विकल्प छैन ।
किम इल सुङको नेतृत्वमा जापानी उपनिवेशबाट सन् १९४५ मा स्वतन्त्र भएसँगै कोरिया विभाजित भयो । उत्तर कोरियामा किम इल सुङको नेतृत्वमा कम्युनिस्ट शासन र दक्षिण कारियामा प्रजातान्त्रिक शासन सुरु भयो । सन् १९५० देखि ५३ सम्म भीषण कोरियाली युद्ध भयो । युद्धबाट दुवै मुलुक तहसनहस भए । युद्ध रोकिएसँगै तनावकाबीचमा पनि दुवै मुलुकले आआफ्नै ढंगले मुलुकको विकास गरे।
उत्तर कोरियाले सैन्य र आणविक शक्तिको विकास गर्यो भने दक्षिण कोरियाले आर्थिक विकास गरी मुलुकलाई सशक्त बनायो । युद्ध अन्त्य भएको विधिवत घोषणा र शान्ति सम्झौता अहिलेसम्म नहुँदा कुनै पनि बेला फेरि युद्ध हुने हो कि भन्ने शंका छ । तर दुवै मुलुुुकले युद्ध चाहेका छैनन् । पछिल्ला दिनमा सम्बन्ध सुधार र तनाव घटाउने प्रयास जारी छ ।
विभाजित दुई कोरियालाई एकीकरण गर्न किम इल सुङले प्रयास गरे तर सफल भएनन् । उनको १९९४ मा निधन भयो । त्यसपछि उनका छोरा किम जोङ इलले सत्ता सम्हाले । इलको शासन कालमा सन् २००६ मा उत्तर कोरियाले परमाणुुु अस्त्र परीक्षणमा सफल भई परमाणु अस्त्र सम्पन्न मुलुक बन्यो । इलको सन् २०११ मा निधन भयो । उनको निधनपछि उनका छोरा किम जोङ उन सत्तामा आए । उनले परमाणु अस्त्र परीक्षणलाई नयाँ उचाइमा पुर्याउनुका साथसाथै अमेरिका, चीन, रुस, र दक्षिण कोरियासँग वार्ता गरी तनाव घटाउने काम गरे । अहिले उहाँ ३७ वर्षका भए । उनले सत्ता सम्हालेको यो ११ वर्षको अवधिमा मुलुक विश्वमाझ स्थापित भएको छ । दुई कोरियाबीच विधिवत् रुपमा युद्ध अन्त्य भएको घोषणा गर्दै शान्ति सम्झौता हुन सक्यो भने कोरिया प्रायद्विपमा स्थायी शान्तिको मार्गप्रशस्त हुनेछ । यसका लागि अमेरिका र चीनले विशेष भूमिका खेल्नुुपर्ने अवस्था देखिएको छ ।
११ वर्षअघि उत्तर कोरिया विलापमा रहेको हिउँ परिरहेको बिहान राजधानी प्योङयाङमा आफ्ना बुवाको शव बोकिरहेको गाडीको साइडमा विश्वले देखेको थियो, किम जोङ उनलाई । बुबाको निधनपछि किमलाई त्यहाँको राज्य टेलिभिजनबाट उत्तराधिकारीको रूपमा घोषणा गरिएका थिए ।
किम जोङ उनको लामो कालो कोट, हजुरबुबा किम इल सुङको याद गराउने कपालको स्टाइल सहितका सार्वजनिक रूपमा पुर्खाको बिडो थाम्न अघि सरे । त्यतिबेला २६ वर्ष उमेरका किमलाई नपत्याउनेहरूले अहिले उनले लामो समय उत्तर कोरियाको नेतृत्व गर्ने विश्वास गर्न थालेका छन् । किममा निरङ्कुश स्वभाव र नेतृत्व क्षमताको अभाव होला भन्ने धेरैलाई लागेको थियो । तर यो ११ वर्षको अवधिमा उनले आफूलाई परिपक्व नेताका रुपमा स्थापित गर्न सफल भएका छन् । यस पटक कोरोना महामारीकामा उत्तर कोरियाले बनाएको रणनीतिले मुलुक जोगियो । कोरानाबाट क्षति हुन दिइएन यसले पनि किमलाई झन् बलियो बनाएको छ ।
सन् २०१२ मा पहिलो पटक किमले आफ्ना स्वर्गीय हजुरबुवाको जन्मोत्सवमा सार्वजनिक रूपमा भाषण दिए जुन उत्तर कोरियाको इतिहासमा महत्वपूर्ण दिन हो । त्यस क्रममा उनले शक्तिशाली समाजवादी देश निर्माण गर्ने आफ्नो स्वर्गीय बुवाको चाहनालाई अघि बढाउने बाचा गरेका थिए । त्यसको करिब एक वर्षभन्दा छोटो समयमै सन् २०१३ को फेबु्रअरीमा किमले पहिलो र उत्तर कोरियाले तेस्रो परमाणु अस्त्रको परीक्षण गर्यो । किमको यो कदमले विश्वलाई नयाँ कडा सन्देश दियो, खास गरी उनीमाथि गम्भीर नबनेको अमेरिकाले पनि ।
त्यसै बेला किमले आणविक कार्यक्रम र अर्थतन्त्रलाई एकै साथ विकास गर्ने प्योङजिन’ नीतिको घोषणा गरे । त्यसयताका केही वर्षमा उत्तर कोरियाले आफ्नो सैन्य क्षमताको व्यापक विकास, अन्तर महादेशीय ब्यालिस्टिक क्षेप्यास्त्र, लामो र छोटो दूरीका क्षेप्यास्त्र एवं तीन वटा भूमिगत आणविक विस्फोट गराएको छ । सैन्य विकासभन्दा बाहिर किमले आफ्ना बुवा किम जोङ इल र हजुरबुवा किम इल सुङले नसकेको कूटनीतिक विजयी हात पारे ।
सन् २०१८ मा किमले सिंगापुरमा अमेरिकी तत्कालीन राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पसँग शिखरवार्ता गरे । सो भेटमा दुई देशबीचको सम्बन्ध नयाँ किमिसले अघि बढाउने विषयमा छलफल भएको थियो। ट्रम्प, चीनका राष्ट्रपति सी चिनफिङ, रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन र दक्षिण कोरियाका तत्कालीन राष्ट्रपति मुन जाय इनलगायतका विश्व नेताहरूसँगको भेटवार्ताको शृङखलाले उत्तर कोरियाको आणविक समस्या समाधान गर्नेतर्फ प्रगति गर्नुका साथै किम र उत्तर कोरियाको विश्वव्यापी स्थानलाई एक नयाँ उचाइ दिएको देखिन्छ ।
गत जनबरीमा कोरियाको सत्तारुढ वर्कर्स पार्टीको आठौँ महाधिवेशनले किमलाई पार्टीको सर्वोच्च पद महासचिवका रूपमा अनुमोदन गरेपछि उनी थप शक्तिशाली बनेका छन् । किमका बुवाले सैन्य क्षमतालाई प्राथमिकता राखे झैं किमले नागरिकलाई पहिलो प्राथमिकता राखेका छन् । यस्तै किमका हजुरबुवाको समाजवादी राज्य नीतिभन्दा पर किमले देशभक्ति र उत्तर कोरियाली राज्यको निर्माणलाई प्राथमिकता दिएका छन् ।
अब किमले आफ्नो मुलुकमाथिको अमेरिकी र अन्य प्रतिबन्ध हटाउन थप विश्वास जित्न अवश्यक छ । अमेरिकी राष्ट्रपति जोए बाइडेनले पनि उत्तर कोरियाप्रति चासो राखेका छन् । ट्रम्पले झै उनले पनि किमसँग शिखर वार्ता गरी कोरियाली समस्याको दीर्घकालीन समाधानको बाटो निकाले भने निश्चय नै एसिया र पूरै विश्वकै लागि महत्वपूर्ण काम हुनेछ । यसबाट सात दशक लामो विवादको अन्त्य भई कोरियामा शान्तिको विहानी छाउनेछ ।
हालैमात्र अन्तरमहादेशीय क्षेप्यास्त्र परीक्षण गरेर विश्ककै ध्यान आकर्षित गरेको उत्तर कोरियासँग तनाव घटाउन अमेरिका, दक्षिण कोरिया र जापानले वार्ता गर्नुपर्छ । वार्ताद्वारा समस्याको खोजी गरिएन र सैन्य तनाव बढाउने हो भने यो प्रत्युत्पादक बन्नेछ ।
